-
1. مفهوم، مبانی و چارچوبهای حقوق ملت و آزادیهای مشروع در نظام جمهوری اسلامی ایران و مقایسه آن با سایر نظامهای حقوقی
-
2. سازکارها و الزامات تأمین و تضمین حقوق ملت و آزادیهای مشروع
-
3. دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق ملت و آزادیهای مشروع
محمد الحمد که سازمان متبوع او شامل بخشهای مختلفی همچون مرکز مطالعات و پژوهشهای روافد، مرکز حقوقی روافد، یک خبرگزاری و تولید برنامههای تلویزیونی است و همچنین به عنوان نایبرئیس اتحادیه رادیوها و شبکههای تلویزیونی عراق فعالیت میکند، در این گفتوگو ابتدا از میزبانی جمهوری اسلامی ایران و برگزاری این همایش قدردانی کرد.
وی با استناد به آیه «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» گفت: مبنای نگاه اسلامی به انسان، کرامتی است که خداوند به همه انسانها عطا کرده است. آزادی در این چارچوب، جزئی از ابعاد فطری، روحی و اخلاقی انسان است و نمیتوان آن را از این اصول جدا کرد.
این متفکر عراقی در تبیین تفاوت رویکرد اسلامی و غربی به آزادی افزود: در منظر اسلامی، آزادی فردی و اجتماعی تا جایی محترم است که به حقوق دیگران تعدی نکند، به جامعه آسیب نرساند و منظومه ارزشی جامعه را نقض نکند. اما در فرهنگ غالب غربی، آزادی فردی غالباً بهصورت «تقریباً مطلق» تعریف میشود؛ حتی اگر به زیان جامعه، ارزشهای اخلاقی و نمادهای دینی تمام شود.
وی با اشاره به موضوع تبعیض نژادی و حقوق اقلیتها توضیح داد: اسلام صراحتاً میگوید هیچ برتریای برای عرب بر عجم و سفید بر سیاه نیست مگر به تقوا، اما در جهان غرب هنوز با یک مشکل ساختاری و نوعی نژادپرستی آشکار روبهرو هستیم. ادعای برابری و حقوق بشر وجود دارد، ولی در عمل، تبعیض و دوگانگی دیده میشود.
رئیس سازمان «روافد فرهنگی» عراق درباره پیوند آزادی عمومی و استقلال ملی، با اشاره به دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیتالله سیدعلی خامنهای، اظهار داشت: ما در جایگاهی نیستیم که رأی و نظر امام خامنهای را ارزیابی کنیم، اما میتوانیم بگوییم نگاه ایشان بسیار دقیق و واقعبینانه است. انسان و ملتی که از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و رسانهای وابسته باشد، هرگز به معنای واقعی کلمه آزاد نیست. آنگونه که ایشان تأکید میکنند، آزادی واقعی یعنی رهایی از بردگی پول، هوا و هوس و قدرت، و توانایی اتخاذ موضع بر اساس حق. در برابر آن، آزادی موهوم همان آزادیِ آمیخته با انحلال و بیبندوباری است که در نهایت به ویرانی جامعه میانجامد.
او افزود: از این منظر، تأکید امام خامنهای بر استقلال سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، فکری و رسانهای، در حقیقت تأکید بر کرامت مردم و آزادی حقیقی آنهاست؛ آزادیای که در گرو رهایی از سلطه و وابستگی است.
محمد الحمد در ادامه به دوگانگی رویکرد غرب در حوزه حقوق بشر و آزادی پرداخت و با اشاره به موارد متعدد نقض این اصول در رفتار قدرتهای غربی، از جمله در فلسطین و غزه و همچنین فشارها بر مسلمانان در موضوع حجاب و مناسک دینی، تصریح کرد: غرب و بهویژه ایالات متحده آمریکا، در سطح شعار از حقوق بشر و آزادی بیان دفاع میکنند، اما در عمل، از جنایات رژیم صهیونیستی حمایت میکنند؛ نهتنها این جنایات را محکوم نمیکنند، بلکه با سلاح، مهمات و پوشش سیاسی آن را پشتیبانی میکنند و در سازمان ملل با استفاده از حق وتو، حتی مانع صدور قطعنامههای انسانی برای آتشبس میشوند. کجای این رفتار با ادعای دفاع از حقوق بشر سازگار است، آنگاه که از سلاحهای کشتار جمعی استفاده میکنند و در جنگهای بیحاصل، جان صدها هزار نفر در کشورهای مختلف گرفته میشود؟ اینها نمونههای روشنِ استانداردهای دوگانه و حتی نفاق در گفتمان غرب درباره حقوق بشر است.
این نویسنده عراقی با اشاره به تحولات اخیر در افکار عمومی غرب اظهار داشت: امروز افکار عمومی در جوامع غربی بیش از گذشته به این تناقضها پی برده است و به همین دلیل شاهد موج اعتراضها و تغییر نگاهها در آن جوامع هستیم.
رئیس سازمان «روافد فرهنگی» عراق درباره تلاش برخی رسانههای غربی برای سیاهنمایی چهره رهبر انقلاب و جمهوری اسلامی ایران در موضوع آزادی و حقوق بشر نیز گفت: اگر با نگاه منصفانه و فارغ از تعصب و وابستگی داوری کنیم، چون جمهوری اسلامی یک نظام اسلامی است، بر اساس همان منظومه ارزشی، ضامن آزادیهای عمومی و فردی است؛ آزادی برای زن، برای فرد و برای جامعه، در چارچوب ارزشهای اخلاقی و فطرت الهی انسان. از سوی دیگر، پروژه راهبردی غرب، تضعیف و تخریب اسلام است و طبیعی است که بزرگترین مانع در برابر این پروژه، جمهوری اسلامی ایران باشد که بهعنوان یک نظام اسلامی در سطح منطقه و جهان ایستادگی کرده است. به همین دلیل، هم شخص رهبر انقلاب، هم اصل نظام اسلامی و هم ملت ایران که به این نظام پایبند است، هدف حملات تبلیغاتی و جنگ روانی قرار میگیرند.
محمد الحمد در بخش پایانی سخنان خود، به اهمیت برگزاری این همایش و پرداختن علما و اندیشمندان به موضوع آزادی و حقوق بشر از منظر اسلامی اشاره کرد و گفت: اینگونه نشستها دستکم سه دستاورد مهم دارد:
نخست، ارتقای سطح آگاهی ملتها و کمک به شناخت حقوق حقیقی آنها و تقویت جنبشهای آزادیخواه.
دوم، آشکار کردن تناقضهای موجود در گفتمان جهانیِ حقوق بشر و آزادی؛ همان دوگانگیهایی که پیشتر به آن اشاره شد. سوم، بازتعریف مفهوم آزادی از زاویهای اصیل، نه وارداتی؛ تعریفی که بر کرامت انسانی استوار است و میتواند الگویی متوازن برای جوامع مختلف ارائه دهد.
وی در پایان با قدردانی از جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری این همایش در شرایط حساس کنونی گفت: از این فرصت، از این دیدار و از دعوت کریمانه برای حضور در چنین همایش مهمی سپاسگزارم و امیدوارم نتایج آن به بیداری ملتها و گسترش مطالبه آزادی حقیقی و حقوق واقعی انسانها کمک کند.