“Ayetullah Hamanei’nin Düşünce Sisteminde Milletin Hakları ve Meşru Özgürlükler” Uluslararası Sempozyumu’nun basın toplantısı 30 Kasım Pazar günü Anayasayı Koruyucular Konseyi Hukukçu Üyesi, Tahran Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Sempozyum Başkanı Dr. Abbasali Kedhudai, Uzmanlar Meclisi Üyesi ve İmam Sadık (a.s) Üniversitesi Öğretim Üyesi Ayetullah Sadi, İslam Devrimi Enstitüsü Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı ve Tahran Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Muhammed İshaki ve Allameh Tabatabai Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hoda Gaffari’nin katılımıyla gerçekleştirildi.

Dr. İshaki, bu basın toplantısında yaptığı konuşmada konferansın düzenleyicilerine ve katılımcılarına teşekkür ederek, bu konferansın amacını ulusal sözleşme yani anayasanın yeniden okunması ve teorileştirilmesi olarak tanımladı.

Dr.  Muhammed İshaki, bu konferansın 3 Aralık Anayasa Günü arifesinde düzenlenmesini ulusal bir görev olarak gördüğünü belirterek, gerçekleştirilen geniş çaplı bilimsel faaliyetleri (500’den fazla makale ve çok sayıda bilimsel oturum) bilim üretimi ve değerli bir çalışma olarak nitelendirdi.

Dr. İshaki, anayasanın korunması ve savunulmasının ilk adımının onu doğru şekilde tanımak olduğunu vurgulayarak, bu doğru tanımanın yalnızca düşünce üretimi, fikir yürütme, diyalog ve görüşlerin çatışması yoluyla gerçekleşebileceğini belirtti.

İslam Devrimi Enstitüsü Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı, konferansın bu noktada temel ve değerli bir iş ortaya koyduğunu kaydederek, “Bu konferans, ulusal bir bütünlük ve uluslararası bir takip ile şekillenmiş olup, düşünürlerin bu ilerici anayasayı değerlendirmelerine imkan sağlamaktadır. Eğer doğru bir tanıma gerçekleşmezse, özgürlük ve haklara dair farklı yorumlar ve modeller dikkate alındığında sapma ve tahrif ortaya çıkar. Doğru ile yanlışı ayırmak büyük önem taşımaktadır.” ifadelerinde bulundu.

Üç Kilit Dönem: Liderin bakış açısından hak ve özgürlüklerin tefsiri

Dr. İshaki, hak ve özgürlük konusunun İslam Devrimi’nin düşünce sisteminde yeni bir mesele olmadığını vurgulayarak, bu alanda üç kilit dönemi şöyle tanımladı:

1. Devrim Öncesi Dönem: Ayetullah Hamanei’nin İslam perspektifinden özgürlük kavramı üzerine yaptığı konuşmalar ve yazılar ile Batı özgürlüğüne yönelik eleştirileri.
   
   
2. Devrim Sonrası Dönem (Cumhurbaşkanlığı Dönemi): Cuma hutbelerinde “Bağımsızlık, Özgürlük, İslami Cumhuriyet” sloganının açıklanması ve yorumlanması; anayasanın doğru uygulanması için zemin hazırlanması. Bu iki dönemde çalışmalar daha çok açıklayıcı, yorumlayıcı ve ifade edici nitelikte olmuştur.
   
   
3. Liderlik Dönemi: İslam Devrimi Lideri, açıklayıcı ve yorumlayıcı konumunu sürdürmekle birlikte, aynı zamanda uygulama, yürütme ve hak ile özgürlüklerin gerçekleşmesini güvence altına alma görevini de üstlenmiştir.

İslam Devrimi Lideri’nin düşüncesinde milletin hakları ve özgürlükler

Dr. İshaki, Ayetullah Hamanei düşünce sisteminde haklar ve özgürlükler konusuna dair genel bir değerlendirme yaparak bunu üç ana eksende özetledi:

1. Doğru tanım: Hak ve özgürlüklerin doğru şekilde tanımlanması ve Batı özgürlüğünün sonuçları ile etkileri dikkate alınarak İslami alternatiflerinin ortaya konulması.
2. Uygulama mekanizması: Hakların gerçekleşmesi ve özgürlüklerin güvence altına alınması için uygulama mekanizmalarının ele alınması.
3. Yürütme güvencesi: Hak ve özgürlüklerin uygulanmasının ve hayata geçirilmesinin takip edilmesi.

Hak ve özgürlüklerin bireysel ve ulusal boyutu

Dr. İshaki, İslam Devrimi Lideri’nin bakış açısından hak ve özgürlüklerin bazı örneklerine iki alanda işaret etti:

Bireysel Alan:

• Özgürlük ve güvenliğin sağlanması hakkı.
• Ülkenin tüm işlerinde (sadece seçimlerde değil) aktif ve kapsamlı katılım hakkı ile kaderini belirleme hakkı.
• Düşünce ve fikir özgürlüğü hakkı (özgür düşünce kürsülerinin kurulması tavsiyesi dahil).
• Çeşitli kesimler için, özellikle kadınlar için çalışma hakkı ve sosyal ile sportif alanlarda yer alma hakkı.

Ulusal Alan (Millet Ölçeğinde Özgürlük):

• Ulusal hakların yeni bir yorumu olarak bağımsızlık (bir millet ölçeğinde özgürlük).
• Ulusal kimlik, ulusal egemenlik, ulusal onur, ulusal umut, ulusal güvenlik ve ulusal özgüvenin korunması ve geliştirilmesi.
• Ülkenin kapsamlı ilerlemesine ilişkin haklar (örneğin nükleer hak ve bilim ile teknoloji alanında ilerleme hakkı).

Dr. İshaki, sözlerinin sonunda, kamu hakları ve milletin hakları konusunun Ayetullah Hamanei’nin yargı erki yetkilileriyle yıllık görüşmelerinde de takip edildiğini ve bunun örneklerinin çevre koruma hatta şehir mimarisi gibi alanları kapsadığını belirterek, bu bilimsel ve bilgi temelli sürecin, daha fazla akademik kurumun katılımıyla, teorik sonuçların yanı sıra somut ve pratik sonuçlar da doğurmasını temenni etti.