.png "پژوهشکده شورای نگهبان")
-
1. مفهوم، مبانی و چارچوب‌های حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در نظام جمهوری اسلامی ایران و مقایسه آن با سایر نظام‌های حقوقی
-
2. سازکارها و الزامات تأمین و تضمین حقوق ملت و آزادی‌های مشروع
-
3. دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق ملت و آزادی‌های مشروع
.png "مؤسسه مطالعات حقوق عمومی")
.png "دانشگاه میبد")
.jpg "موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی")
قاسمی در ابتدای سخنان خود به تعریف انتظار مشروع پرداخت و گفت: "انتظار مشروع در حقوق بین‌الملل به معنای حق منطقی و قابل دفاع است که یک فرد، دولت یا تابع حقوق بین‌الملل از دولت‌های دیگر انتظار دارند که به تعهدات خود عمل کنند. این مفهوم در اسناد بین‌المللی همچون معاهدات، کنوانسیون‌ها و میثاق‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد."
وی در ادامه به بررسی اسناد بین‌المللی پرداخت و گفت: "در معاهده کنوانسیون معاهدات 1969، ماده 26 آن تأکید دارد که معاهده باید با حسن نیت اجرا شود. این ماده ارتباط مستقیمی با انتظار مشروع دارد؛ زیرا حسن نیت در اجرای تعهدات اساس ایجاد اعتماد و انتظار مشروع بین طرفین معاهده است."
قاسمی همچنین به اسناد دیگری همچون میثاق حقوق مدنی و سیاسی 1966، کنوانسیون اروپایی حقوق بشر 1950 و منشور حقوق اساسی اتحادیه اروپا اشاره کرد که همگی بر انتظار مشروع و حسن نیت در اجرای تعهدات تأکید دارند. "این اسناد نشان می‌دهند که انتظار مشروع در زمینه‌های مختلف حقوقی، از حقوق بشر تا حقوق کیفری و سرمایه‌گذاری، نقش اساسی در تضمین حقوق و آزادی‌های انسان‌ها دارد."
وی افزود: "در حوزه حقوق سرمایه‌گذاری بین‌المللی نیز، معاهداتی همچون پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی و منشور انرژی 1994 تأکید دارند که طرفین معاهده باید سرمایه‌گذاران را مطابق استانداردهای بین‌المللی، با رفتار منصفانه و عادلانه برخورد کنند که در واقع بر انتظار مشروع سرمایه‌گذاران تأکید می‌کند."
قاسمی سپس به تحلیل گفتمان مقام معظم رهبری در خصوص انتظار مشروع پرداخت و گفت: "مقام معظم رهبری در بیانات خود اشاره کرده‌اند که غرب با نقض تعهدات خود، اعتماد بین‌المللی را از بین می‌برد و این نقض، انتظار مشروع ملت‌ها را در سطح جهانی به چالش می‌کشد." ایشان در سخنانی تأکید کرده‌اند که نقض برجام توسط آمریکا نمونه‌ای از نقض انتظار مشروع است که موجب ایجاد بی‌اعتمادی در نظام بین‌المللی شده است.
قاسمی در ادامه افزود: "مقام معظم رهبری بر این باورند که انتظار مشروع از نظر حقوق بین‌الملل، نه تنها از منظر حقوقی بلکه از منظر عدالت اسلامی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. ایشان این اصل را در چارچوب حقوق بین‌الملل اسلامی تفسیر کرده‌اند و می‌گویند که اگر غرب نقض تعهدات خود را ادامه دهد، کشورها حق دارند تعهدات خود را کاهش دهند."
قاسمی همچنین به کاربردهای انتظار مشروع در عرف بین‌المللی اشاره کرد و گفت: "در عرف بین‌المللی، دولتها می‌دانند که اعلامیه‌ها و تعهدات یکجانبه می‌تواند انتظار مشروع را در طرفین ایجاد کند. به‌عنوان مثال، اعلامیه فرانسه در سال 1974 مبنی بر توقف آزمایش‌های هسته‌ای، انتظار مشروع جامعه بین‌المللی را ایجاد کرده است."
وی در پایان سخنان خود به سه بخش کلی گفتمان مقام معظم رهبری در خصوص انتظار مشروع اشاره کرد:
- تلفیق اصل انتظار مشروع با مبانی اسلامی: رهبری تأکید دارند که انتظار مشروع باید بر اساس عدالت اسلامی تفسیر شود و حقوق بین‌الملل باید با معیارهای عدالت اسلامی همخوانی داشته باشد.
- تأکید بر مسئولیت قدرت‌های بزرگ در نقض انتظارات: رهبری به‌شدت از سوءاستفاده قدرت‌های بزرگ از انتظار مشروع انتقاد کرده و آن را نمونه‌ای از ظلم در سطح بین‌المللی می‌دانند.
- مشروعیت متقابل ایران: رهبری در برجام کاهش تعهدات ایران را به‌عنوان یک پاسخ مشروع به نقض تعهدات غربی‌ها توجیه کرده‌اند.
قاسمی سخنان خود را با تأکید بر این نکته به پایان رساند که انتظار مشروع به عنوان یک قاعده حقوقی در حقوق بین‌الملل پذیرفته شده و باید با چارچوب‌های حقوقی اسلامی تکمیل شود. ایشان گفت: "مقام معظم رهبری انتظار مشروع را نه تنها در چارچوب حقوق بین‌الملل بلکه با نگاه به عدالت اسلامی و مقاومت فعال تبیین کرده‌اند و بر حقوق مشروع ملت‌ها تأکید دارند."