به گزارش دبیرخانه همایش، پیش نشست پانزدهم همایش حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در قالب کرسی ترویجی باموضوع: «نقش زنان در ایجاد و استمرار تمدن نوین اسلامی در منظومه فکری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله العالی» به همت پژوهشکده شورای نگهبان با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز با ارائه زینب درویشی عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز و نقد سید کاظم موسوی استادیار و رئیس دانشکده فرهنگ و زندگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز و عبدالله پیروزی دکتری علوم سیاسی و استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز برگزار شد.

زینب درویشی، عضو هیأت علمی و رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در ارائه خود در موضوع نشست، گفت: احیای تمدن اسلامی از مسائل اساسی و سرنوشت‌ساز جهان اسلام است و همواره به عنوان آرمان بزرگان دین مطرح بوده است.

وی افزود: ما به نقش زنان در شکل‌گیری و استمرار این تمدن که هدف اسلام است پرداختیم. معارف اسلامی با بهره‌گیری از منابع غنی و روشن، هدف خلقت انسان را رسیدن به کمال معرفی می‌کند و فراهم کردن زمینه‌های این تکامل را ضروری می‌داند.

درویشی تصریح کرد: خداوند در آیه ۲۹ سوره فتح با مثالی از زراعت، مسیر رشد جامعه اسلامی را تبیین می‌کند؛ زراعتی که زارع آن را تقویت می‌کند تا به مرحله شکوفایی برسد و دشمنان را به خشم آورد.

وی ادامه داد: این مسیر در بیانات مقام معظم رهبری نیز به عنوان گام‌های دولت اسلامی، جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی مطرح شده که موجب خشنودی رهبر جامعه و خشم دشمنان می‌شود.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تاکید کرد: زنان نقش کلیدی در این مسیر دارند؛ چرا که تمدن اسلامی از دل جامعه و با حضور و مدیریت بانوان شکل می‌گیرد.

وی گفت: تمدن اسلامی در فرمایشات مقام معظم رهبری تمدنی است که علم را با اخلاق، مادیات را با معنویت و قدرت سیاسی را با عدالت همراه می‌کند.

درویشی گفت: در طول تاریخ، زنان به عنوان عناصر مؤثر در تغییر ارزش‌ها، رفتارها و باورهای جامعه نقش‌آفرینی کرده‌اند و به دلیل جایگاه کلیدی‌شان در خانواده، در تحولات اجتماعی و تکامل تمدن اسلامی نیز اثرگذار بوده‌اند.

وی افزود: خانواده مهم‌ترین عنصر نظام اجتماعی و هسته بنیادین تحولات جامعه است و ظرفیت‌سازی برای تحقق تمدن اسلامی و نظام توحیدی بدون توجه ویژه به زنان و خانواده امکان‌پذیر نیست.

درویشی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری اظهار کرد: ماندگارترین نقش‌ها در حرکت تاریخ انسان مربوط به زنان است و اگر کشوری بتواند جامعه زنان را با معارف اسلامی آشنا کند، زنان می‌توانند در عرصه‌های مختلف، مسئولانه و متعهدانه ایفای نقش کنند و همسر و فرزندان را نیز همراه خود وارد میدان کنند.

وی تصریح کرد: الگوی زن در نظام جمهوری اسلامی ایران با الگوهای شرقی و غربی متفاوت است؛ نه مانند زن در نگاه شرقی حاشیه‌ای و خانه‌نشین است و نه همانند نگاه غربی به ابزار جنسی و مصرفی تبدیل می‌شود، بلکه زن در این الگو می‌تواند در کنار خانه‌داری، در اجتماع نیز حضور فعال و مؤثر داشته باشد.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تأکید کرد: زنان در خانواده می‌توانند در نهادینه‌سازی سبک زندگی اسلامی و تحقق تمدن نوین اسلامی نقشی اساسی ایفا کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز گفت: غرب همواره تلاش کرده تا سبک زندگی غربی را در جوامع اسلامی رسوخ دهد و به همین دلیل در بیانیه گام دوم انقلاب، مقام معظم رهبری به آثار مخرب این سبک زندگی هشدار داده‌اند.

وی افزود: رسوخ سبک زندگی غربی موجب تضعیف نهاد خانواده، خانواده‌گریزی، تجردگرایی و سست شدن انسجام اجتماعی شده است؛ در حالی که خانواده در فرهنگ اسلامی از قداست و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

درویشی تصریح کرد: زنان به عنوان یکی از دو رکن اصلی خانواده می‌توانند در برابر این آسیب‌ها با هوشمندی و بصیرت عمل کنند و مانع نفوذ این سبک زندگی در خانواده شوند که این امر نقش مؤثری در حفظ انسجام خانواده و استمرار تمدن اسلامی دارد.

وی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری اظهار کرد: زن با نقاط قوت زنانه‌ای که خداوند در وجود او قرار داده، همراه با اتکال به خداوند و عفت و پاکدامنی، می‌تواند نقشی ایفا کند که هیچ مردی قادر به انجام آن نیست.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز خاطرنشان کرد: زن همچون کوهی استوار و چشمه‌ای جوشان از محبت، در کنار صبوری و تحمل سختی‌ها، فضای خانواده را از یأس و ناامیدی دور می‌کند و محبت را در خانواده جاری می‌سازد.

درویشی گفت: در مسیر ایجاد تمدن نوین اسلامی، نباید از نقش‌آفرینی فرهنگی زنان در اجتماع غافل شد؛ چرا که تفاوت ما با فرهنگ غربی در همین بهره‌گیری از تعالیم اسلامی و فرهنگ حضور زن در اجتماع است.

وی افزود: اسلام زن را در حصار خانه محدود نکرده، بلکه با قانون پوشش، امنیت مادی و معنوی او را در اجتماع تضمین کرده است. پوشش اسلامی نشانه حمایت از دین و دنیای زن است و با ایجاد حریم، از آسیب‌های احتمالی در جامعه پیشگیری می‌کند.

درویشی با اشاره به آیه ۵۹ سوره احزاب اظهار کرد: زنان بدون پوشش یا با پوشش نامناسب در جامعه در معرض آزارهای مختلف دیداری و شنیداری قرار می‌گیرند و حتی در زمان پیامبر اکرم(ص) نیز این نوع آزارها از سوی افراد ضعیف‌الایمان وجود داشته است.

وی ادامه داد: پوشش اسلامی، پیامی از حیا و پاکدامنی به همراه دارد و زنی که با حجاب در اجتماع حضور می‌یابد، برای خود حریمی قائل است و مردان را از نزدیک شدن به حریم خود بازمی‌دارد.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تصریح کرد: مقام معظم رهبری عفت زن را مهم‌ترین ویژگی شخصیتی او می‌دانند و بر لزوم توجه به این ویژگی در تمامی فعالیت‌ها و اقدامات در حوزه زنان تأکید دارند.

وی خاطرنشان کرد: اسلام برخلاف رویکردهای غربی و شرقی، افراط در مظاهر مادی زنانه را می‌پذیرد و نه تفریط در حبس زن در خانه را، بلکه به رشد معنوی و انسانی زن به عنوان کنشگر فعال اجتماعی توجه می‌کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز گفت: دین اسلام برای زن همچون مرد هویت جمعی قائل است و زنان نیز در حوزه فعالیت‌های اجتماعی، همچون مردان دارای وظایف و مسئولیت‌هایی هستند. هر جا در اجتماع خلأیی وجود داشته باشد، زنان موظف به پر کردن آن هستند؛ خواه در حوزه پزشکی، تدریس، مدیریت و دیگر عرصه‌های مورد نیاز جامعه.

وی افزود: البته اسلام برای فعالیت اجتماعی زنان شرط رعایت عفاف و پرهیز از اختلاط را قائل شده و بر این اساس میدان فعالیت برای زنان در همه عرصه‌ها به شرط رعایت این موازین شرعی باز است.

درویشی با بیان اینکه زنان در عرصه اخلاق و معنویت نیز نقشی اساسی در شکل‌گیری و استمرار تمدن اسلامی دارند، اظهار کرد: رفتار اخلاقی و معنوی زنان می‌تواند محیط خانواده و جامعه را حتی با وجود کمبودهای مادی به محیطی بهشتی تبدیل کند و سعادت کشور را رقم بزند.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری نقش مادری زنان را بسیار مهم می‌دانند؛ چرا که زنان با تربیت صحیح فرزندان، می‌توانند مسئولانی با وجدان و معنویت پرورش دهند و آینده کشور را بسازند. اگر زنان به رشد معنوی و تعالی فکری برسند، هیچ مشکلی در کشور باقی نخواهد ماند.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تصریح کرد: زنان حتی در حوزه اقتصادی و مالی خانواده نیز با رعایت ارزش‌ها می‌توانند بر سلامت اقتصادی و معنوی خانواده نظارت داشته باشند و اجازه ورود لقمه شبهه‌ناک به خانواده را ندهند که این خود در سرنوشت آینده فرزندان و جامعه تاثیرگذار است.

وی خاطرنشان کرد: نقش‌آفرینی سیاسی زنان نیز در استمرار تمدن نوین اسلامی موثر است و رهبر معظم انقلاب بارها بر اهمیت حضور زنان در عرصه‌های سیاسی، از جمله در انقلاب اسلامی و انتخابات، تأکید کرده‌اند.

درویشی گفت: عرصه علمی یکی دیگر از زمینه‌های مهم برای نقش‌آفرینی زنان در تمدن نوین اسلامی است و مقام معظم رهبری همواره به طور مشوقانه بانوان را به تحصیل، پژوهش و فعالیت‌های علمی دعوت کرده‌اند. به اعتقاد ایشان بهترین بستر برای بروز شخصیت و توانمندی بانوان، همین عرصه علمی است.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب حتی درباره سازگاری نقش‌های خانوادگی و تحصیلات زنان تأکید کرده‌اند که باید کرامت و آرامش زن در خانواده حفظ شود تا بتواند در کنار ایفای نقش همسری و مادری، مسیر تحصیل و فعالیت علمی خود را نیز ادامه دهد و در نهایت با آگاهی و علم، نقش مادری خود را در مسیر ایجاد تمدن اسلامی ایفا کند.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز گفت: در عصر کنونی، با وجود چالش‌های اقتصادی فراوان در جامعه، مقام معظم رهبری مسئولیت مقابله با این مشکلات را محدود به مردان ندانسته‌اند و زنان نیز در این عرصه نقش و وظیفه جدی دارند. زنان می‌توانند با ورود به تولید، استفاده از ظرفیت‌های داخلی، فعالیت‌های دانش‌بنیان و ایجاد اشتغال، به اقتصاد کشور کمک کنند.

وی افزود: در کنار این نقش‌آفرینی‌های اقتصادی کلان، زنان در مدیریت اقتصاد خانواده نیز نقش کلیدی دارند. اصلاح الگوی مصرف، پرهیز از چشم و هم‌چشمی، مقابله با اسراف، کنترل مدگرایی افراطی و مدیریت صحیح هزینه‌ها، همگی در گرو نقش مدیریتی زنان در خانواده است.

درویشی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری اظهار کرد: اصلاح الگوی مصرف در خانه نه تنها اقتصاد خانواده را نجات می‌دهد، بلکه از هدر رفت منابع ملی نیز جلوگیری می‌کند و زنان با تربیت صحیح فرزندان، زمینه‌ساز سلامت اقتصادی، اخلاقی و معنوی آینده کشور می‌شوند.

وی ادامه داد: امروز پرچم استقلال هویتی و فرهنگی زنان در دست زنان ایرانی است که با حفظ حجاب و عفاف در عرصه‌های اجتماعی حضور فعال دارند. این زنان بدون آنکه خود را وسیله و ابزار نگاه‌های نادرست کنند، با حفظ کرامت انسانی، شان و شخصیت اجتماعی خود را حفظ می‌کنند و وجه تمایز جدی با زنان جوامع غربی دارند.

رئیس دانشکده تمدن و مطالعات جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تصریح کرد: آزادی از منظر غرب به معنای بی‌قیدی، سقط جنین، آزادی از قید اخلاق و فروپاشی نهاد خانواده است؛ اما در اندیشه اسلامی، آزادی همراه با عفت، پاکدامنی و رعایت حدود الهی معنا می‌یابد و تمدنی که بخواهد ماندگار شود و زمینه‌ساز ظهور حضرت مهدی(عج) باشد، بر همین مبنا شکل می‌گیرد.

وی خاطرنشان کرد: زن به عنوان عنصر کلیدی در فرآیند تمدن‌سازی اسلامی، می‌تواند نقش‌های متعددی در سطح خانواده، اجتماع، اقتصاد، فرهنگ، اخلاق و سیاست ایفا کند و اگر این نقش‌ها در راستای آرمان‌های تمدن اسلامی تنظیم شود، جامعه اسلامی را به سمت اهداف تمدن نوین اسلامی هدایت خواهد کرد.

درویشی گفت: دیدگاه مقام معظم رهبری نشان می‌دهد که زنان در ایجاد و استمرار تمدن نوین اسلامی نقشی برجسته دارند و برخلاف نظریه‌های غربی، با حفظ هویت دینی و فرهنگی و ایجاد تعادل میان مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی می‌توانند فعال و موثر باشند. زنان می‌توانند با بهره‌گیری از فرصت‌های موجود، تمدن نوین اسلامی را پایه‌گذاری و استمرار ببخشند.

تحلیل چندبُعدی از نقش بانوان، نقطه قوت پژوهش است

سید کاظم موسوی، استادیار و رئیس دانشکده فرهنگ و زندگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، در نقد مقاله ارائه شده در نشست گفت: موضوع انتخاب‌شده برای این مقاله، موضوعی خوب، به‌روز و قابل اعتنا و استفاده است. نکته دومی که به نظر می‌رسد از نقاط مثبت این مقاله باشد، استناد گسترده به فرمایشات مقام معظم رهبری دام‌ظله است که بیان آنها در این تحقیق به‌درستی و ضرورت انجام شده است.

وی با اشاره به جامعیت محتوایی مقاله تصریح کرد: پوشش ابعاد مختلف نقش بانوان در حوزه‌هایی نظیر فرهنگ، خانواده، سیاست، اخلاق و معنویت نشان‌دهنده یک تلاش تحلیلی چندبُعدی از موضوع است که شایسته تقدیر از نویسنده محترم می‌باشد.

موسوی ادامه داد: از دیگر نکات مثبت این نگاشته، توجه به مفاهیم کلیدی اسلامی نظیر عفاف با مفهوم بلند آن، حجاب، خانواده و سبک زندگی اسلامی است که عمدتاً با استناد به آیات قرآن و با رویکرد صحیح مورد توجه قرار گرفته است.

زن اسلامی باید فراتر از نقش مادری تعریف شود

عبدالله پیروزی، دکتری علوم سیاسی و استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، در نقد مقاله ارائه‌شده گفت: ارائه خوبی داشتند و موضوع و عنوان مقاله جذاب بود؛ به‌ویژه که بحث زنان و مولفه‌های تمدنی در منظومه فکری مقام معظم رهبری را بررسی کرده بودند. این موضوع جذابیت خاص خود را داشت و در مورد نقش زنان در جامعه و خانواده به‌خوبی بحث و بررسی شده بود.

وی افزود: نکته قابل تحسین این مقاله آن است که به زن در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، علمی، اخلاقی و اقتصادی پرداخته شده و در تمامی این زمینه‌ها از بیانات مقام معظم رهبری بهره گرفته شده است.

پیروزی گفت: از دیگر نکات مثبت مقاله، استناد مستقیم به سخنان مقام معظم رهبری بود که اعتبار و انتظام محتوایی مقاله را افزایش می‌داد. همچنین به نقد الگوی زن غربی و شرقی پرداخته و در معرفی زن اسلامی، همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها بر آن تاکید داشته‌اند، تلاش شایسته‌ای انجام شده است.

وی افزود: یکی از کلیدواژه‌های مورد تاکید مقام معظم رهبری در گفتمان زنان، نقش مادری است که نویسنده نیز به‌درستی به آن پرداخته است. با این حال، برای ارتقاء سطح تحلیل می‌توانست مقایسه‌ای میان دیدگاه‌های مقام معظم رهبری و سایر اندیشمندان در حوزه اندیشه اسلامی و یا حتی اندیشمندان غیر اسلامی ارائه شود تا موضوع برای مخاطب جذاب‌تر و قابل‌فهم‌تر گردد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در پررنگ کردن نقش مادری باید دقت شود که زن را صرفاً به این نقش محدود نکنیم؛ چراکه چنین خوانشی می‌تواند به برداشت‌های سنتی از نقش زن منتهی شود. ضرورت دارد که مفاهیم جدیدتری از حضور اجتماعی زن نیز تبیین و مطرح شود.

وی افزود: اگر مصداق‌هایی از نقش اجتماعی زنان در ایران نیز در مقاله ارائه می‌شد، بحث کامل‌تر و جذاب‌تر می‌شد. همچنین تکرار عنوان «نقش زنان در ایجاد و استمرار تمدن اسلامی» در متن مقاله زیاد بود که می‌توانست با دقت بیشتری تنظیم شود.

پیروزی در پایان گفت: با وجود این موارد، مقاله به لحاظ انتخاب موضوع، پرداختن به مولفه‌های مختلف زن و تمدن اسلامی و تمرکز بر منظومه فکری مقام معظم رهبری دارای جذابیت و قوت است و نویسنده محترم به‌خوبی روی این محورها کار کرده است.