.png "Instituto de Investigación del Consejo Constitucional")
-
1. El concepto, los fundamentos y los marcos de los derechos y las libertades legítimas del pueblo en el sistema de la República Islámica de Irán y su comparación con otros sistemas jurídicos
-
2. Mecanismos y requisitos para asegurar y garantizar los derechos y las libertades legítimas del pueblo
-
3. Los logros de la República Islámica de Irán en el ámbito de los derechos y las libertades legítimas del pueblo
.png "Instituto de Estudios de Derecho Público")
.png "Universidad de Meybod")
سیدمهدی علم‌خواه، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد تهران جنوب، در شانزدهمین نشست همایش بین‌المللی حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با محوریت حق بر دادخواهی، به تشریح ابعاد حقوق شهروندی در اسلام پرداخت و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری را برگرفته از مبانی قرآنی، روایی و عقلانی دانست.
حقوق در اسلام؛ تکلیف متقابل ملت و حاکمیت
علم‌خواه اظهار داشت که حقوق ملت در اسلام نه امتیازاتی فردی، بلکه تکالیفی متقابل میان حکومت و مردم در مسیر تحقق عدالت الهی هستند. وی تأکید کرد که در این نگاه، حقوق با مسئولیت همراه است و برخلاف برخی نظریات غربی، فاقد نگاه فردگرایانه صرف است.
تقدم فطرت و عدالت بر مفاهیم مدرن حقوقی
علم‌خواه بیان کرد که نخستین مبنای قرآنی حقوق ملت، فطرت الهی انسان‌هاست و افزود که مطابق آیه ۳۰ سوره روم، دین اسلام بر پایه فطرت بنا شده است. وی عدالت را دومین مبنا دانست و با اشاره به آیه ۲۵ سوره حدید گفت: هدف بعثت پیامبران، استقرار قسط و عدالت اجتماعی بوده که خود محور شکل‌گیری حقوق شهروندی در جامعه اسلامی است.
حق کرامت و حیات؛ غیرقابل سلب و همگانی
وی با استناد به آیات ۳۲ سوره مائده و ۷۰ سوره اسرا، اظهار داشت که حیات و کرامت انسانی، مقدس‌ترین حقوق بشر در نگاه اسلام هستند و این کرامت شامل همه انسان‌ها فارغ از دین، نژاد و جنسیت می‌شود.
عدالت قضایی؛ از اصول بنیادین حقوق شهروندی
علم‌خواه تأکید کرد که عدالت در دادرسی و مساوات در برابر قانون از مهم‌ترین حقوق مردم است.
وی با استناد به آیات ۹۰ سوره نحل و ۱۳۵ سوره نساء، افزود که حاکمان اسلامی موظف‌اند عدالت را بدون تبعیض برای همه تأمین کنند.
مشارکت سیاسی و نظارت عمومی؛ حق مردم و وظیفه دینی
علم‌خواه حق مشارکت سیاسی، نظارت عمومی بر حاکمیت و امر به معروف و نهی از منکر را از ارکان حقوق شهروندی در اسلام دانست و گفت که آیات ۱۰۴ و ۱۵۹ سوره آل‌عمران شورا را نه‌تنها یک روش اجرایی، بلکه حقی الهی برای مردم معرفی می‌کند.
حقوق اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و اقلیت‌ها در قرآن
وی در ادامه اظهار داشت که قرآن کریم در آیات متعددی به حقوق متنوع شهروندی مانند مالکیت، آموزش، سلامت، محیط‌زیست پاک، حمایت از خانواده، و احترام به حقوق اقلیت‌های دینی پرداخته است.
وی افزود که آیات سوره‌های نور، ذاریات، ممتحنه، علق، زمر، روم، بقره و نساء، چارچوب این حقوق را مشخص کرده‌اند.
الگوی سیره علوی در رعایت حقوق مخالفان
علم‌خواه با اشاره به سیره امام علی (ع) در مواجهه با خوارج گفت: امام تا زمانی که آنان دست به شمشیر نبردند، حقوق‌شان را رعایت کرد، از بیت‌المال محرومشان نساخت و آنان را به صرف اختلاف در عقیده مجازات نکرد.
وی این رفتار را نمونه‌ای بارز از رعایت حقوق شهروندی در شرایط بحرانی برشمرد.
رهبر انقلاب: عدالت، بنیان حقوق شهروندی در جمهوری اسلامی
وی اظهار داشت : مقام معظم رهبری همواره بر تعریف حقوق شهروندی در چارچوب اسلام و قانون اساسی تأکید داشته‌اند.
علم‌خواه افزود: رهبر انقلاب در مواجهه با منشور حقوق شهروندی سال ۱۳۹۵ تصریح کردند که این سند نباید با موازین شرعی و قانونی کشور تعارض داشته باشد.
علم‌خواه گفت : رهبر معظم انقلاب عدالت را محور اصلی حقوق شهروندی می‌دانند و معتقدند که همه مردم، بدون تمایز قومی، مذهبی یا جنسیتی، باید از خدمات عادلانه اقتصادی، آموزشی و درمانی بهره‌مند شوند. وی ادامه داد که ایشان به‌صراحت با تبعیض منطقه‌ای و قومی مخالفت کرده‌اند.
تکلیف‌گرایی؛ نقطه تمایز دیدگاه اسلامی با نظریه‌های غربی
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت : مقام معظم رهبری، امنیت را نخستین حق شهروندی می‌دانند و تأمین آن را وظیفه قطعی حکومت برمی‌شمارند. وی همچنین افزود که مشارکت سیاسی، آزادی بیان در چارچوب اخلاق اسلامی، حفاظت از محیط‌زیست و آموزش باکیفیت، از دیگر حقوقی است که رهبری بر آن تأکید کرده‌اند.
علم‌خواه تأکید کرد : رهبر انقلاب بر مسئولیت‌پذیری شهروندان همزمان با بهره‌مندی از حقوق تأکید دارند و این رویکرد، یکی از تفاوت‌های بنیادین دیدگاه ایشان با نگرش‌های فردمحور غربی است. وی گفت: از منظر رهبری، شهروندان باید در کنار مطالبه حق، قانون‌مدار، مشارکت‌جو و مسئول باشند.
کوتاهی در تامین حقوق ملت خیانت به اسلام و انقلاب است
وی در پایان خاطرنشان کرد که مقام معظم رهبری همواره مسئولان را به پاسخ‌گویی در برابر مردم فراخوانده‌اند و کوتاهی در تأمین حقوق ملت را خیانت به اسلام و آرمان‌های انقلاب اسلامی دانسته‌اند.