-
1. El concepto, los fundamentos y los marcos de los derechos y las libertades legítimas del pueblo en el sistema de la República Islámica de Irán y su comparación con otros sistemas jurídicos
-
2. Mecanismos y requisitos para asegurar y garantizar los derechos y las libertades legítimas del pueblo
-
3. Los logros de la República Islámica de Irán en el ámbito de los derechos y las libertades legítimas del pueblo

سیدمهدی علمخواه، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد تهران جنوب، در شانزدهمین نشست همایش بینالمللی حقوق ملت و آزادیهای مشروع در منظومه فکری حضرت آیتالله خامنهای با محوریت حق بر دادخواهی، به تشریح ابعاد حقوق شهروندی در اسلام پرداخت و دیدگاههای مقام معظم رهبری را برگرفته از مبانی قرآنی، روایی و عقلانی دانست.
حقوق در اسلام؛ تکلیف متقابل ملت و حاکمیت
علمخواه اظهار داشت که حقوق ملت در اسلام نه امتیازاتی فردی، بلکه تکالیفی متقابل میان حکومت و مردم در مسیر تحقق عدالت الهی هستند. وی تأکید کرد که در این نگاه، حقوق با مسئولیت همراه است و برخلاف برخی نظریات غربی، فاقد نگاه فردگرایانه صرف است.
تقدم فطرت و عدالت بر مفاهیم مدرن حقوقی
علمخواه بیان کرد که نخستین مبنای قرآنی حقوق ملت، فطرت الهی انسانهاست و افزود که مطابق آیه ۳۰ سوره روم، دین اسلام بر پایه فطرت بنا شده است. وی عدالت را دومین مبنا دانست و با اشاره به آیه ۲۵ سوره حدید گفت: هدف بعثت پیامبران، استقرار قسط و عدالت اجتماعی بوده که خود محور شکلگیری حقوق شهروندی در جامعه اسلامی است.
حق کرامت و حیات؛ غیرقابل سلب و همگانی
وی با استناد به آیات ۳۲ سوره مائده و ۷۰ سوره اسرا، اظهار داشت که حیات و کرامت انسانی، مقدسترین حقوق بشر در نگاه اسلام هستند و این کرامت شامل همه انسانها فارغ از دین، نژاد و جنسیت میشود.
عدالت قضایی؛ از اصول بنیادین حقوق شهروندی
علمخواه تأکید کرد که عدالت در دادرسی و مساوات در برابر قانون از مهمترین حقوق مردم است.
وی با استناد به آیات ۹۰ سوره نحل و ۱۳۵ سوره نساء، افزود که حاکمان اسلامی موظفاند عدالت را بدون تبعیض برای همه تأمین کنند.
مشارکت سیاسی و نظارت عمومی؛ حق مردم و وظیفه دینی
علمخواه حق مشارکت سیاسی، نظارت عمومی بر حاکمیت و امر به معروف و نهی از منکر را از ارکان حقوق شهروندی در اسلام دانست و گفت که آیات ۱۰۴ و ۱۵۹ سوره آلعمران شورا را نهتنها یک روش اجرایی، بلکه حقی الهی برای مردم معرفی میکند.
حقوق اجتماعی، فرهنگی، زیستمحیطی و اقلیتها در قرآن
وی در ادامه اظهار داشت که قرآن کریم در آیات متعددی به حقوق متنوع شهروندی مانند مالکیت، آموزش، سلامت، محیطزیست پاک، حمایت از خانواده، و احترام به حقوق اقلیتهای دینی پرداخته است.
وی افزود که آیات سورههای نور، ذاریات، ممتحنه، علق، زمر، روم، بقره و نساء، چارچوب این حقوق را مشخص کردهاند.
الگوی سیره علوی در رعایت حقوق مخالفان
علمخواه با اشاره به سیره امام علی (ع) در مواجهه با خوارج گفت: امام تا زمانی که آنان دست به شمشیر نبردند، حقوقشان را رعایت کرد، از بیتالمال محرومشان نساخت و آنان را به صرف اختلاف در عقیده مجازات نکرد.
وی این رفتار را نمونهای بارز از رعایت حقوق شهروندی در شرایط بحرانی برشمرد.
رهبر انقلاب: عدالت، بنیان حقوق شهروندی در جمهوری اسلامی
وی اظهار داشت : مقام معظم رهبری همواره بر تعریف حقوق شهروندی در چارچوب اسلام و قانون اساسی تأکید داشتهاند.
علمخواه افزود: رهبر انقلاب در مواجهه با منشور حقوق شهروندی سال ۱۳۹۵ تصریح کردند که این سند نباید با موازین شرعی و قانونی کشور تعارض داشته باشد.
علمخواه گفت : رهبر معظم انقلاب عدالت را محور اصلی حقوق شهروندی میدانند و معتقدند که همه مردم، بدون تمایز قومی، مذهبی یا جنسیتی، باید از خدمات عادلانه اقتصادی، آموزشی و درمانی بهرهمند شوند. وی ادامه داد که ایشان بهصراحت با تبعیض منطقهای و قومی مخالفت کردهاند.
تکلیفگرایی؛ نقطه تمایز دیدگاه اسلامی با نظریههای غربی
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت : مقام معظم رهبری، امنیت را نخستین حق شهروندی میدانند و تأمین آن را وظیفه قطعی حکومت برمیشمارند. وی همچنین افزود که مشارکت سیاسی، آزادی بیان در چارچوب اخلاق اسلامی، حفاظت از محیطزیست و آموزش باکیفیت، از دیگر حقوقی است که رهبری بر آن تأکید کردهاند.
علمخواه تأکید کرد : رهبر انقلاب بر مسئولیتپذیری شهروندان همزمان با بهرهمندی از حقوق تأکید دارند و این رویکرد، یکی از تفاوتهای بنیادین دیدگاه ایشان با نگرشهای فردمحور غربی است. وی گفت: از منظر رهبری، شهروندان باید در کنار مطالبه حق، قانونمدار، مشارکتجو و مسئول باشند.
کوتاهی در تامین حقوق ملت خیانت به اسلام و انقلاب است
وی در پایان خاطرنشان کرد که مقام معظم رهبری همواره مسئولان را به پاسخگویی در برابر مردم فراخواندهاند و کوتاهی در تأمین حقوق ملت را خیانت به اسلام و آرمانهای انقلاب اسلامی دانستهاند.