پژوهشکدۀ شورای نگهبان در نظر دارد، نخستین همایش بین‌المللی «حقوق ملت وآزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)» » را در 12 آذرماه سال جاری(سوم دسامبر 2025 میلادی) در تهران برگزار کند.

در همین راستا، کمیتۀ بین‌الملل همایش گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی السید قاسم، رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های لبنان و عضو آکادمی بین‌المللی گفت‌و‌گوی اسلام و مسیحیت «المریمیه» انجام داده و در آن ضمن تبیین اصل آزادی از نگاه قرآن و آموزه‌های دین اسلام، به تبیین این مسئله در جمهوری اسلامی ایران و همزیستی میان ادیان و فرهنگ‌های مختلف در ایران پرداخته است.

وی در ابتدای این گفت‌وگو به آیه 256 سوره بقره «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا: در دين هيچ اجبارى نيست و راه از بيراهه بخوبى آشكار شده است پس هر كس به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد به يقين به دستاويزى استوار كه آن را گسستن نيست چنگ زده است» اشاره کرد و گفت: قرآن کریم در سیاق‌های مختلف و با معانی متعدد، به تبیین مسئله آزادی پرداخته و مقاصد و مبانی آن را تبیین کرده است واین در حالی است که اساس کلی دین نیز سطوح مختلف اجبارکردن دیگران را رد می‌کند.

سیدعلی السید قاسم تصریح کرد: اگر سطح اجبار و مجبورکردن دیگران در جامعه‌ای بالا برود، آزادی موازی با اصل اجبار جایگزین آن می‌شود و اگر انسان این اصل قرآنی را تحلیل کند، درمی‌یابد که قرآن آزادی انسان مسلمان در زمینه‌های مختلف عبادی و روابط اجتماعی را تضمین کرده است.
 

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان لبنان با اشاره به این که انسان ذاتاً به آزادی و مفاهیم مربوط به آن گرایش دارد و باید هم همینطور باشد، گفت: انسان از عناصر متعددی تشکیل شده که برجسته‌ترین آن مقوله آزادی است، چه آزادی فکری و چه آزادی اعتقادی باشد.

وی با اشاره به این که هر عقب‌ماندگی تمدنی ناشی از فقدان آزادی است، تصریح کرد: تمدن بشری باید در فضایی از آزادی محقق شود. هیچ تمدنی کامل نیست مگر اینکه استعدادها و قابلیت‌ها در آن شکوفا شوند، و این مسئله تنها در فضایی از آزادی و خلاقیت قابل دستیابی است. این مسئله ارتباط میان آزادی به عنوان یک فضیلت اخلاقی و تمدن به عنوان یک محصول انسانی که توسط مردم و مطابق با اخلاق و ارزش‌هایشان تولید می‌شود را توضیح می‌دهد. شکی نیست که آزادی، ضمن پذیرش وجود تفاوت‌ها در معنا و دامنه‌ی آزادی در میان ملت‌ها، یکی از شاخه‌های مهم در ساختن تمدن و پیشرفت است.

سیدعلی السید قاسم با اشاره به این که آزادی و ایمان از هم جدایی‌ناپذیرند، گفت: آزادی و ایمان از نظر معنا و مفهوم، ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، این در حالی است که فقهای بزرگ مسلمان نیز در کتب خود اینگونه عنوان کرده‌اند که اصل و اساس فطرت انسان آزادی است.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان در لبنان به آیه شریفه «لا اکراه فی الدین» اشاره کرد و گفت: در این آیه حقیقت آزادی با گسترده‌ترین ابعاد خود تبیین شده و بر این مسئله تأکید می‌کند که در دین و آنچه انسان به آن پایبند است، هیچ اجباری وجود ندارد. اگر دین یکی از اولویت‌های جامعه است، پس فرد باید آن را در فضایی از آزادی و بدون اجبار انجام دهد.

سیدعلی السیدقاسم به آیه 29 سوره کهف «وَقُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ شَاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَمَنْ شَاءَ فَلْيَكْفُرْ: و بگو حق از پروردگارتان [رسيده] است پس هر كه بخواهد بگرود و هر كه بخواهد انكار كن»  اشاره کرد و گفت: در چارچوب این تعادل میان حق و باطل، ویژگی‌های آزادی از دیدگاه اسلام آشکار می‌شود، زیرا اسلام یک حقیقت بزرگ را آشکار می‌کند و آن این است که حق باید به روشنی، با شواهد قطعی و برهان روشن ارائه شود تا مردم آزادی ایمان آوردن و پذیرفتن آن را داشته باشند.

وی گفت: مسلمانان با این مبانی که اسلام آورده و به آن فراخوانده است، در تدوین مبانی و اصول همزیستی مسالمت‌آمیز میان جوامع، پیروان عقاید، ادیان و فرهنگ‌های متنوع پیشرو هستند، چرا که اسلام از پیروان خود خواسته که در سطوح نظری و عملی این همزیستی را تحقق بخشند، بنابراین، مقوله آزادی که امروز شاهد گنجاندن آن در قوانین جهانی هستیم، اسلام در این زمینه بر این قوانین بشری اولویت دارد و پیشرو است.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان لبنان تصریح کرد: حضرت امام خامنه‌ای، به عنوان فقیه و ولی امر مسلمین جهان، توانسته است تبیین صحیح و درستی از آموزه‌ها و حقایق اسلام در زمینه تعامل با پیروان ادیان و فرهنگ‌های مختلف داشته باشد و ایشان با تأکید بر اصل عدم اجبار و الزام که یک اصل قرآنی است، الگوی مناسبی از تعامل در جمهوری اسلامی ایران ارائه داده و ما امروز شاهد همکاری خوب میان پیروان ادیان مختلف در جامعه ایران هستیم.

وی در ادامه رویکرد و نگاه امام خامنه‌ای، به عنوان یک فقیه در میان امت اسلام را نمونه‌ای از الگوی قرآنی و شرعی دانست که آزادی را به عنوان یک اصل اسلامی مورد تأکید قرآن معرفی می‌کند و از طرفداران خود نیز می‌خواهد که آزادی را به صورت عملی و رفتاری در جنبه‌های مختلف زندگی دینی و عبادی، روابط اجتماعی و انسانی به طور کلی در سطوح مختلف سیاسی، اجتماعی و انسانی پیاده‌سازی کنند.

این اندیشمند لبنانی در پایان تصریح کرد: آنچه جمهوری اسلامی ایران امروز در سطح ارتباط و تعامل با گروه‌های مختلف انسانی در این جهان بدون تمایز قائل شدن میان فرقه‌ها، مذاهب و گرایش‌های مختلف و ادیان و فرهنگ‌های بشری اعمال می‌کند، الگوی زنده‌ای از آزادی است که مبانی فقهی آن را امام خمینی (ره) از طریق نظریه زمان و مکان بنا نهاده و امروز حضرت امام خامنه‌ای (مدظله العالی) در سطح نظریه حکومت، دولت، اداره و پروژه ملت در حال تکمیل کردن آن است.